آفت سن
سن یکی از خسارت زا ترین آفات در غلات است که در تمامی مراحل رشد گیاه (از کاشت تا برداشت) می‌تواند باعث ایجاد خسارت، کاهش عملکرد و کیفیت آن شود. گیاهان و گونه‌هایی که تحت تأثیر سن گندم قرار می‌گیرند عبارت‌اند از جو دوسر، چاودار، سورگوم، گندم و گندم دوروم. این آفت منجر به تغییر رنگ داخلی ساقه، شل شدن و پژمردگی مرکز ساقه، زرد و خشک شدن برگ‌ها و تغییر رنگ خوشه شده و همچنین با حمله به غلات در مراحل اولیه رشد باعث مرگ و خشک شدن گیاه می‌شود.
مناطق انتشار سن در ایران
از مرزهای غربی تا شرقی بجز کویرهای مرکزی فلات ایران، زیر پوشش این حشره قرار دارد. در شمال کشور این حشره غیر از نوار ساحلی دریای خزر در بقیه مناطق فعالیت می‌کند و تا مرزهای ترکمنستان، آذربایجان و ارمنستان پیش رفته است. در جنوب کشور نیز نوار ساحلی دریای عمان و خلیج فارس و قسمتی از جلگه خوزستان با حملات این آفت مواجه شده‌اند.
عوامل زیر در انتشار سن گندم درایران موثر بوده است:
- وجود مواد غذایی به مقدار زیاد
- فراهم بودن اماکن مناسب جهت دوره طولانی دیاپوز (زمستان گذرانی)
- وجود شرایط اقلیمی مناسب جهت فعالیت آفت
پیشگیری و کنترل سن گندم
کنترل زراعی
این روش شامل اقداماتی است که می‌تواند از طغیان‌های جدی سن گندم جلوگیری کند و غالباً نقش پیشگیری دارد که عبارتند از:
- برداشت زود هنگام
- از بین بردن کامل علف‌های هرز در تمام طول فصل
- تناوب کشت با محصولاتی غیر از خانواده گرامینه
- کشت غلاتی که باعث می‌شود گیاه بهترین رشد و نمو را داشته و در نتیجه زودتر برداشت شود.
کنترل بیولوژیکی
به دلیل اثرات فوری و آشکار بسیاری از آفتکش‌های در دسترس، استراتژی مبارزه بیولوژیک در مقایسه با مزایای روش‌های شیمیایی کاملا مورد غفلت قرار گرفته است. بیشترین پارازیتیسم طبیعی مربوط به زنبورهای پارایتوئید Trissolcus و مگس‌های Phasia می‌باشد.
کنترل شیمیایی
به طور کلی به منظور پیشگیری و کنترل سن گندم از کاربرد مداوم آفت کش‌ها در بلند مدت باید خودداری کرد. همه آفت کش‌ها باعث از بین رفتن سن می‌شوند ولی کاربرد آفتکش‌ها به طور مداوم باعث کاهش جمعیت این آفت نمی‌شود. بهترین زمان سم پاشی در سن‌های غلات به خصوص سن گندم، وقتی است که پوره های جوان شروع به تفریخ می‌کنند. باید توجه کرد که سن‌های بالغ در صورت داشتن تراکم بالا باید قبل از جفت گیری کنترل شوند.